' Paraiso del burro' deel 1 Arobes - Asturia

Zaterdag 11 december

Choco en Hector doen het goed gedurende de twaalf uur durende reis. Op het laatst is het even spannend als we midden op een heel erg steile helling stil komen te staan. Met gierende motor en de stank van verbrande rubber komen we weer op gang. De dag geeft nog licht als we via kleine bergweggetjes in het `Ezelparadijs` of te wel `Paraiso del Burro` aankomen. We worden hartelijk ontvangen door Marleen, de jongens mogen na een kwartiertje wennen meteen naar stal nummer twee. Daar staan al drie ezelmerries vast aan een riem en een touw, want s`avonds krijgen alle twintig ezels, met onze jongens er bij twee en twintig, een kom met wortel, appel en granen. Het is de bedoeling dat ze alleen hun eigen kom leeg eten en niet die van hun buurvrouw, daarom staan ze even vast. Vooral Choco moet erg wennen aan die riem om zijn nek. Rayo het voorheen enige mannelijke lid in deze stal is voor de nacht even apart gezet, zodat Choco en Hector kunnen wennen. Morgen zullen we zien dat het overbodig was, het is niet Rayo maar Añes die in deze stal, vooral tijdens etenstijd de broek aan heeft. Behalve Luc en ik, zijn er nog twee andere vrijwilligers, Monika uit Mallorca en Nadine uit de provincie Gallicia. Met z`n vijven gaan ook wij aan tafel. Van huis uit kookt Marleen hier vegetarisch, Nadine is veganiste, dus zullen de warme maaltijden grotendeels, veganistisch zijn. Zou het zijn ,dat wij niet zonder vlees zouden kunnen, is Marleen niet te beroerd om dat af en toe voor ons op het menu te zetten, maar dat is voor ons niet nodig.


Zondag 12 december

Iedere dag, ook op zondag, is iedereen om acht uur op, om de ezels hun ontbijt te geven. Allemaal krijgen ze een flinke pluk Alfalfa, want hooi is er niet. Als ook wij ontbeten hebben, mogen de dieren naar buiten, krijgen de potstallen een laagje verse stro en worden ook de ruiven met stro gevuld. De meest hongerigen staan al bij de deur te dringen om er weer in te kunnen om hun buik te vullen . Omdat het zondag is, gaan we naar het stadje Cangas de Onis, het is markt vandaag. We drinken samen koffie en gaan dan ieder onze eigen gang. Eerst naar een telefoonwinkel om naar huis te bellen en te laten weten dat we ondanks de sneeuw, goed aangekomen zijn. Waar we wonen, kunnen we maar moeilijk bellen, er is tussen de bergen een slecht bereik en Skype is er zonder schreeuwen niet te gebruiken. Terug in Arobes installeren we ons verder in de logeerkamer op de begane grond. Als het begint te schemeren komen alle ezels een voor een, terug naar de stallen. Dan is het even puzzelen, wie hoort in welke stal en op welke plek. Ze laten zich gewillig vastbinden,alleen Choco en Hector nog niet. Rayo mag ook weer in de stal, het is een echte lieve jongen, geduldig staat hij op zijn plekje, zacht jammerend te wachten op zijn bak met voer. Anes daar en tegen trapt gillend om haar heen, voor het geval dat onze jongens het op haar voerbak gemunt zouden hebben.


Maandag 13 december

Marleen is jarig vandaag. De paarden Mara en Kary zijn uitgebroken, met in hun kielzog het muildier Gaspacho. Via de groentetuin hebben ze de weg gevonden naar de weide van de buurman. Deze heeft net gebeld dat we de dieren bij hem kunnen vinden als we ze zoeken. Norbert een van de grootste ezels van stal nummer een, die dienst doet als bejaardenstal, is ongelukkig uitgegleden en ligt nu dubbelgevouwen in een hoek . Met vereende krachten trekken we hem recht en overeind. Er is nog niets aan de hand, hij wandelt weer naar buiten. Norbert was heel depressief toen hij door Caballoastur, een Spaanse organisatie die zich bezig houdt met het opvangen van verwaarloosde en verstoten paarden naar Marleen werd gebracht. Zijn hoeven waren veel te lang en rot, nu is hij chronisch hoefbevangen. Een Engels echtpaar dat hier niet zo ver vandaan woont, komt elke maandag ochtend helpen. Peter zet vandaag een IKEA keukenkastje in elkaar en hangt het op, Lyn borstelt alle ezels. Luc en ik repareren de omheining, daar waar de paarden die plat hebben gelegd. We worden geroepen, Norbert ligt plat op de grond midden in de wei, hij wil niet overeind. Zodra hij weer op zijn benen staat, zien we dat hij hevig mankt, het arme dier heeft pijn. Luc laat zijn kennersoog over het been van Norbert gaan en diagnosticeert een `hoefabces`. De hoefsmid komt morgenvroeg meteen. `s Avonds staan weer alle ezels vast, een goed moment om de namen en kenmerken van alle ezels van buiten te leren. Het is wel handig om te weten wie, welke ezel is. Ik hou het om te beginnen, bij het zestal van stal drie. Samen met hun namen, krijgen we meteen iets van hun achtergrond te horen, voor zo ver bekend. Tobias is een flinke ezel, levendig, lever bruin van kleur en met zijn vijftien jaren, in de bloei van zijn leven. Hij is de ezel die met gasten uit wandelen kan worden gestuurd, dus wil Marleen hem liever niet laten adopteren. De vorige eigenaar wilde hem niet meer hebben, het verplichte chippen vond hij veel te duur. Alex is een lieve donkerbruine ezel, van meer dan dertig jaar, te herkennen aan een witte streep op zijn nek. Hij vraagt heel weinig aandacht, maar is heel erg dankbaar als hij die toch krijgt. Hij kwam samen met zijn vriend Niño uit een dorp in de bergen. Na dertig jaar hard werken waren ze bestemd voor de slacht. De veehandelaar wilde ze ook wel aan Marleen verkopen. Jammer genoeg voor Alex, overleed Niño na twee maanden van ouderdom. Leo is ook donkerbruin en meer dan dertig jaar, met twee witte strepen op zijn nek. Hij is hier naar toe gebracht door een veehandelaar uit Arriondas. Leo was te oud om te verkopen, maar nog te gezond voor de slacht. Als hij balkt dan klinkt het als of er iemand wordt vermoordt. Dan is er kleine licht bruine Sammy, met zijn dikke nek. Hij is een dondersteen, een duvel uit een doosje, die zijn korte achterbeentjes maar al te graag laat wapperen .Als hij naar buiten wil, terwijl de stal nog is gesloten, dan ijsbeert hij als een tijger in zijn kooi en kijkt daarbij zo woest als een Spaanse stier. Hij werd gekocht om te werken door iemand uit Cangas de Onis, maar toen bleek dat Sammy dat helemaal niet meer kon, werd hij vervangen door een pony en mocht Marleen hem komen halen. Platero kwam twee maanden geleden als laatste in het Ezelpradijs, hij is nog steeds een zorgen kind en voor het paradijselijke van dit oord niet ontvankelijk. Hij eet maar mondjesmaat, is vast al oud en zijn leven lang alleen en dus eenzaam geweest. Zijn baas is dood gegaan en diens kinderen wilden niet meer voor hem zorgen. Nu staat hij maar wat voor zich uit te staren, heeft alleen interesse voor de aller lekkerste hapjes. Stukjes rode bieten vind hij lekker en worteltjes uit de hand. Voor de rest bestaat hij liever niet, zo lijkt het wel. Buiten zoekt hij de donkere bosrand op, of een plekje achter een van de drie caravans, om daar dan uren te blijven staan, met hangende schouders en een open mond. En dan is er nog Lynney, ze is meer dan twintig jaar en de enige dame in de stal. Een echte dame! Omdat ze geen pigment in haar lippen heeft, lijkt het wel alsof witte lippenstift draagt. Samen met een donkergrijze bles op haar lichtgrijze hoofd, geeft dat haar de allure van een gewezen flinke revue danseres. Ze is heel waardig, bedelt nooit om eten, maar wacht geduldig af,zonder een kik te geven, tot haar bakje wordt gebracht. Ze is aller aardigst, komt iedereen begroeten. Wie met haar te maken krijgt kan niet anders dan smelten voor haar vrouwelijke charme. Ze heeft hier in het dorp, haar hele leven met een karretje hooi vervoerd, tot haar hoeven zo lang werden dat ze in haar benen groeiden en ze niet meer lopen kon. Ze stond daar maar in een haar eentje, vast gebonden in een donkere stal, tot Marleen haar vond . Als ik deze zes ezels om te beginnen eens onthoud, dan ben ik al een aardig eind op weg.



Dinsdag 14 december

De hoefsmid kijkt meteen naar Norbert`s hoef en snijdt vakkundig een groot abces open. Een flink gat prijkt er nu in zijn hoef dat dagelijkse gespoeld en getapet moet te worden , echt een klus voor luc. Na Norbert worden er nog zes andere ezels bekapt, dat gebeurt niet zomaar zonder slag en stoot. De ezels die vandaag niet hoeven, kijken vanaf de andere kant van de draad met een mengeling van angst en geboeidheid toe. Choco en Hector kijken vanaf een wat grotere afstand toe met grote argusogen. Als Luc naar hen toe loopt om hen te knuffelen, zetten ze het voor alle zekerheid toch maar op een lopen. Het terrein waarover ze zich kunnen bewegen is zeven hectaren groot. Heuvels vol struikgewas en verborgen plekjes,met beekjes en wel honderd appelbomen. De appels zijn in oktober geoogst en aan de Ciderfabrikant verkocht, die het meeste bood. Van de opbrengst kan er een betonnen vloer worden gestort voor alle drie de stallen. De weinige appels die nog op de grond liggen, zijn bijna vergaan, maar de ezels doen zich nog te goed aan de laatste restjes,hopelijk worden ze er niet dronken. Wij drinken buiten koffie, onder een stralende zon. Het klimaat is hier heerlijk, al regent het wel vaak wordt ons verteld. De temperaturen zijn hier doorgaans zacht. Omdat we ons in een dal bevinden, omringd door heuvels en door bergen , waait het hier bijna nooit. Marleen gaat met Aisha, een van de honden naar de dierenarts, ze heeft een grote bloeduitstorting, een enorme bult aan de linkerkant ter hoogte van haar ribben. Aisha blijkt door een slang te zijn gebeten, al voor de tweede keer dit jaar. Het bloed wordt uit de bult verwijdert, ze krijgt medicijnen en moet warm gehouden worden. Eindelijk heeft ze het voor elkaar, dat ze binnen in huis mag komen en ook nog mag liggen op de bank. Bob een Engelsman is ondertussen gearriveerd, hij komt hier ook vaak helpen en houdt zich bezig met plan B, `een nieuwe waterleiding`. We hebben stromend water uit een bron van hier op het terrein. Het water dat uit de kranen komt is niet ongezond, maar zit vol met klei. Voor de ezels gaat dat nog, maar in huis gebruiken we het enkel voor de was, de afwas en het douchen. Bijna elke week gaan we met een auto vol lege flessen het water om te drinken en te koken halen op de picknick plaats hier een kilometer verder boven op de heuvel. Marleen heeft de toestemming gekocht om water af te tappen van de gemeentelijke bron. Bob legt nu een systeem van plastic kabels, buizen, reservoirs en pompen aan, om het water binnenshuis te krijgen Wie weet kunnen we binnenkort een wasmachine aansluiten, nu wassen we alles met de hand.


Woensdag 15 december

Monika vertrekt naar Barcelona, ze gaat de kerstdagen doorbrengen bij haar familie. Dama, de kleinste van de twee pikzwarte pleeghonden van Marleen, wordt naar het grote hondenasiel in de stad gebracht. Daar steriliseert men haar en wordt er een nieuw baasje voor haar gezocht. Hun oude baasje is met de noorderzon vertokken, heeft huis en haard verlaten en de honden gewoon aan hun lot over gelaten. Moro, de bange grommende bijtgraag mag nog een tijdje blijven, tot er in het asiel ook een plaats is voor hem.


Donderdag 16 december

Anes, Lola en Joanna, de drie dames van stal twee zijn uit hun stal gebroken. Het is hen gelukt de grote metalen schuifdeur opzij te duwen en de onderste plank van het hek te breken. Hoe ze daar onderdoor gekropen zijn is ons een raadsel, vooral Anes met haar grote dikke buik. Rayo, Choco en Hector staan binnen dom te kijken, de dames zijn een stuk slimmer dan zij. Joanna is een grijs jong meisje van twee jaar oud. Ze is hier maar voor eventjes, totdat haar baasjes uitgevochten zijn. Die zitten midden in een scheiding en hebben haar nog niet verdeeld. Ze is ongelofelijk lief en aanhankelijk, maar ook van de duvel niet bang. Als er iets uitgespookt kan worden, loopt Johanna gegarandeerd voorop. In haar kielzog gaan Anes en Lola altijd mee. Van de twintig opvangezels zijn zij de enigen die een tweetal vormen, de rest is solitair. Anes is een forse donkerbruine ezel, rond etenstijd is ze de Warqueen van stal twee, waar het er dan aan toe gaat als op een oorlogsschip. Ze kan Choco goed de baas, al is hij hier de grootste ezel, om haar kan hij echt niet heen. Lola is veel fijner gebouwd en heel licht grijs van kleur. Ze valt niet op, omdat het lijkt alsof zij altijd bescheiden in de schaduw van Anes vertoeft, zelfs haar etensbak schuift ze iedere avond getrouw in de richting van haar vriendin. Het blijkt echter, dat Lola het brein is achter al hun streken. Hun vorige eigenares hebben ze tot wanhoop gedreven, ze braken altijd uit. Marleen was zo goed om ze van haar over te nemen, maar werd net zo gek als zij. Elke dag opnieuw kon Marleen het tweetal in een van de omringende dorpen op gaan halen na een geslaagde uitbraak van hun kant. Ze namen zelfs een keer Rayo , de ezel met de bruine streepjes op zijn neus, in hun kielzog mee. Hij liet zich in het volgende dorp op het station aan een paal binden, op dezelfde manier als hij in het begin gevonden is en toen naar hier werd gebracht. De twee dames gingen nog een dorpje verder, het tweetal werd daarna zes maanden lang overdag opgesloten in een aparte wei, waar ze niet uit konden breken. Tot nu toe gaat het goed, de uitbraak van vanochtend wordt voorlopig nog even door de vingers gezien. Voor Luc is er weer werk aan de winkel, het hek moet worden gerepareerd en de schuifdeur worden vastgezet. Het is heel zonnig vandaag, de ezels staan met z`n allen verspreidt over de hele wei roerloos te genieten. Thomas en Astrid, een Nederlands koppel komen op bezoek. Ze hebben hier niet ver vandaan een stuk grond gekocht om er een Natuurcamping te beginnen. Ze zullen enkele ezels adopteren en binnenkort een paar dagen mee komen werken om te leren. Aan tafel blijkt dat wij hen in twee duizend en vier al eens eerder hebben ontmoet. Op een Spaanse Camping aan de voet van de Pyreneeën. Wij waren daar te gast en zij een dagje op bezoek. Ze hadden er eerder vrijwilligerswerk gedaan, om te kijken of een camping iets voor hen is. Nu zijn ze volop bezig met de opbouw van hun eigen kampeerterrein, die zich qua natuur vooral richt op de prachtige Picos de Europa. Als we de heuvel beklimmen kunnen we de besneeuwde bergtoppen van hier uit zien.


Vrijdag 17 december

De hemel is grijs vandaag, het regent zachtjes. We hebben het op ons genomen om tijdens ons verblijf hier enkele grote werkzaamheden te doen. De kilometerlange afrastering van een extra draad voorzien en het verzagen van al het afvalhout dat overal verspreidt over de weilanden ligt . Het regent ondertussen te hard om buiten te gaan werken, dus neemt Luc de klusjes binnenshuis onder handen, ook hier zijn er mankementen die snakken naar een mannenhand. De meeste ezels komen schuilen in de stallen, een enkeling blijft in de regen staan. Marco is van vroeger niet anders gewend, hij had waarschijnlijk geen stal en stond altijd in de regen, dus blijft hij daar ook nu in staan. Hij moet naar binnen worden gehaald, voor een nat pak is hij veel te oud. Een heerlijke klus is dat, met de laarzen aan diep in de modder zakken, om hem in de stromende regen van onder de bomen vandaan te halen. Marleen werd in twee duizend en acht gewaarschuwd dat er een paar dorpen verderop een ezel al een paar dagen aan een boom gebonden stond, zonder dat er iemand naar hem omkeek, zij is hem toen gaan halen. Het heeft een tijd geduurd voor dat hij mensen vertrouwenswaardig vond, nu is hij een van aanhankelijkste ezels die van iedereen die in zijn buurt komt een uitgebreide knuffel vraagt. Ik hoef maar naar zijn rug te kijken en de witte plek daarop te zien, om te weten dat het Marco is, die zijn neus tegen me aanvleit en me zachtjes duwt. Hannah, eveneens een ezeltje uit stal een, had vroeger ook geen stal. Haar spieren zijn nu zo stram en stijf en een van haar hoefjes is naar buiten toe gedraaid. Men let hier in Spanje nog niet zo op het welzijn van een dier. Een ezel is een ding, in het gunstigste geval om te gebruiken, vaak wordt het echter misbruikt om veel te zware arbeid te verrichten. Hannah heeft last van haar spieren en ligt het liefst midden in de stal op het stro. Wat haar betreft zou ze de stal het liefst helemaal nooit meer verlaten, maar dan zouden al haar spieren nog veel meer verstijven, dus moet ze minstens een keer per dag uit de stal. Ze wordt dan naar de voet van de heuvel gebracht, zodat ze omhoog moet klimmen om terug te komen in de stal. Dat doet ze dan heel langzaam en voorzichtig. Een vrijwilligsters uit Nederland heeft capsules met Duivelsklauw op gestuurd, voor alle ezels met pijnlijke gewrichten. Marleen verwacht er veel van, straks krijgen ze hun eerste gift.


Zaterdag 18 december

Vandaag begin ik, met de huishoudelijke taken, afwassen, zuigen, het aanmaken van de houtkachel,de anderen gaan naar de stallen. Vanuit het keukenraam zie ik buiten het leven in de brouwerij. Lola is hengstig! Alles wat vier benen en een piemel heeft loopt, begerig bekken trekkend in een stoet achter haar aan. Zo te zien staat ze haar mannetje wel, dus laten we de beestenbende voor een paar uren alleen.. Behalve het lot van ezels, trekt Marleen zich ook het lot van honden aan. Wij gaan naar Infiesto , een half uur rijden hier vandaan. Daar staan op het gemeenteterrein vier grote honden hokken waarin zwerfhonden worden opgevangen. Ook worden er steeds vaker ongewenste honden stiekem bij de hekken vast gezet. Dat is op zich al een hele vooruitgang, het is hier nog heel gewoon dat een hond die men niet meer wil, doodgeschoten wordt. De hondenhokken worden door de week door het gemeentepersoneel schoongemaakt, uitlaten doet men de honden echter niet. Daarom gaat Marleen er iedere zaterdag naar toe, met alle vrijwilligers die willen. Samen met de vrijwilligers van een hondenstichting, laten wij dan alle honden om beurten uit. De meeste honden zijn erg lief, maar na een week van opgesloten zijn, willen ze nog wel eens halsstarrig aan hun leibanden trekken. Een half uur lang, kan iedere hond zijn poten even strekken terwijl hun hokken worden schoon gemaakt. Ondertussen kijkt Pedro naar de gezondheidstoestand van de dieren. Een andere vrijwilligster neemt foto`s, die zet ze op het internet. Enkele stichtingen in Nederland, Duitsland en Zweden zorgen er dan voor dat de honden daar een nieuw baasje krijgen . Terug in Arobes genieten we van het prachtige weer. Platero ligt plat in de wei, we moeten hem in de gaten houden, straks zal hij toch op moeten staan. We nemen Choco en Hector mee voor een wandeling. Kees, de grootste rekel van stal een, klimt tussen de touwen van de omheining door en holt ons achterna. Dan nemen we hem ook maar mee, hij kent de omgeving hier tenslotte veel beter dan wij. Vroeger ging hij er steevast in zijn eentje vandoor, dan kreeg Marleen telefoontjes van boeren uit de omringende dorpen omdat hij ergens de voerbakken van de koeien stond leeg te eten. Nu beperken zijn uitbraken zich tot aan de poort voor het huis. Meestal staat hij daar dan in zijn eentje, soms met Lola, Anes en Joanna stoïcijns te wachten. Tot een verstrooide vrijwilliger de poort achter zich vergeet te sluiten en hij ongezien het erf op kan sluipen,tot aan de berg Alfalfa en dan doet alsof hij niet bestaat. Als dan de huisdeur ook nog open staat is het helemaal groot feest, in de ezelkeuken staat namelijk een ton met paardenbrokken naast een ton met ezelmix. Het wandelen vindt hij prachtig. Omdat ik kees aan een lijn heb, mag Hector los lopen, op de terugweg mag Choco dat. Nadine komt ons tegemoet gelopen , het gaat niet goed met Platero, hij ligt meer dood dan levend in de wei. Er is inderdaad geen beweging in hem te krijgen, maar leven doet hij nog wel. Ik ren om de brancard te halen, al heb ik geen idee hoe we dat honderd vijftig kilo zware dier daar met z`n drieën op moeten krijgen . Het blijkt heel simpel, de brancard tegen zijn rug, zijn vier benen nemen en naar de andere kant op de brancard rollen, zoals ze dat zelf doen in het zand. Minder simpel is het om hem heuvel opwaarts te trekken, de twee wieltje van de brancard zakken diep weg in de modder. Helemaal uitgeteld leggen we hem in een stalletje apart, waar hij ook nog steeds liggen blijft, maar wel meteen wil eten. Nadine voert hem stukjes wortel en partjes appel, zoveel hij hebben wil. De dierenarts komt morgen, de kans is groot dat we hem moeten laten inslapen. We weten niet in hoeverre hij nog een kans moet krijgen of verlost moet worden van zijn lijden. We dekken hem met warme dekens toe, voor de koude nacht.


Zondag 19 december

Platero leeft, maar ligt nog steeds. Een werkman komt ons helpen om hem op de been te krijgen. Met Riemen en touwen maken we een constructie die hem ondersteunen moet. Hij blijkt maar op drie benen te kunnen staan, een van de voorbenen trekt hij machteloos omhoog. De dierenarts geeft hem extra voedingstoffen en een corticosteroïdenshot . Het is al de tweede keer in twee maanden dat Platero dit moet krijgen. We besluiten hem nog een kans te geven, met zijn eetlust is namelijk niets mis. De zon schijnt nog altijd heerlijk, Luc en ik besluiten een middagje naar zee te gaan, de kust is vrij dichtbij. We genieten van het monotone vergezicht met de glinstering van de zon op het grijze water en van de golfslag op de ruwe rotsen. Vissersbootjes varen de haven binnen en wij zitten midden in december op een onverwarmd terras.


Maandag 20 december

Platero leeft nog, al ligt hij nog altijd plat op het stro. Hij spartelt wel met zijn benen, daarom heb ik die gisteren ingezwachteld, zodat hij ze niet op de vloer kan open schuren. Ik geef hem Alfalfa, met zijn hoofd plat op de grond begint hij meteen te knabbelen. Later neemt hij van Nadine nog stukjes appel, peer en wortel aan. Gulzig als hij is, bijt hij haast in onze handen. Als Peter en Lyn aankomen, proberen we hem samen met behulp van een katrol weer op de been te krijgen, ook de vrachtwagenchauffeur die kiezel voor het beton komt brengen, helpt een handje mee. Platero kan vandaag op geen enkel van zijn benen staan, hij hangt maar in de riemen. Nu is het wel duidelijk, dat hij zo niet verder kan. De dierenarts kan pas morgen komen, hij is vandaag in een andere stad en komt pas heel laat thuis. Nadine blijft voor hem zorgen, geeft hem wat hij maar eten wil. Ondertussen gaat het leven door, we doen boodschappen in Astorga. Van kerstsfeer in niet veel te merken in de stad, ik vind het heerlijk zo. s`Avonds gaat het met Platero echt niet goed, hij heeft al twee uur niet meer willen eten. Uit zijn neus en mond komt schuim en het ademen gaat moeizaam. Het is al laat op de avond, de dierenarts is thuis. Ik zou graag willen schrijven dat het nu snel afgelopen is, maar het tegendeel is waar. De dierenarts moet twee keer spuiten en dan dooft Platero`s hartslag nog maar tergend langzaam uit. Mijn tranen zijn al opgedroogd, maar de dood van deze ezel kruipt niet in mijn koude kleren. We leggen een deken over hem heen al zal de kou hem niet meer deren.


Dinsdag 21 december

Het heeft vannacht geregend, nevels hangen tussen de bergen. Luc houdt zich met allerhande klussen bezig, dingen die al lang wachten op de juiste vrijwilliger om ze te repareren . Marleen is hier samen met vrienden en mensen van de stichting drie jaar geleden begonnen op de puinhopen van wat eens een koeienboerderij was en later een appelgaard werd. In die drie jaar is er door hen en veel vrijwilligers bergen werk verzet. Waar eerst alleen maar stallen stonden, staat nu ook een huis. Stal twee en drie zijn er helemaal nieuw bij gebouwd en het hele terrein is door twee Zweedse meisjes in een jaar tijd met schapendraad afgezet. Menig vrijwilliger heeft hier zo zijn of haar sporen achter gelaten. Twintig ezels staan hier nu, de meesten met een zwaar verleden. Ze hebben allemaal hun verzorging nodig, hun voeding en hun knuffels. Er staan nog heel veel plannen op papier, te wachten op de mensen en de middelen om ze te verwezenlijken. Het is de bedoeling dat het Ezelparadijs zelfbedruipend wordt. Daarom wordt er hard gewerkt om de Cabana, het vakantiehuis, voor de zomer klaar te hebben. Het staat beneden bij de beek in het dal. Ook zijn er plannen voor gastenkamers en een kleine camping in een van de appelgaarden. Met de inkomsten van deze gastenverblijven, hoopt Marleen de kosten van het Ezelparadijs te kunnen dekken, zodat de medewerkers van de Nederlandse en de Spaanse tak van de stichting niet meer belast hoeven te worden met de financiële zorg. Gelukkig heeft ze een gestage toestroom van vrijwilligers . Ik vind het knap dat zij zo leven kan, met steeds vier of vijf nieuwe mensen in huis. Toch kan ze, als het zo eens uitkomt de verzorging van de ezels ook in haar eentje aan. Het begint weer te regenen, de ezels moeten weer naar de stallen worden gehaald, voor zo ver ze er niet al zelf naar toe zijn gelopen. Het lichaam van Platero wordt pas morgen op gehaald.


Woensdag 22 december

Vanaf nu zo ongeveer beginnen de dagen weer te lengen, het dieptepunt hebben we weer gehad. Wat de temperatuur betreft, hebben we niet te klagen, over iets anders trouwens ook niet. Gisteren was het hier elf graden, terwijl er in de rest van Europa een uitzonderlijk dik pak sneeuw ligt. Vandaag regent het al vroeg, de ezels blijven vooralsnog binnen. Dat betekent dat de stallen flink bemest worden, de laag met stro wordt steeds maar dikker. Het is te nat om de stallen uit te mesten, we moeten wachten op tenminste vijf dagen van droog weer, anders kan de jeep de aanhanger niet over het natte terrein getrokken krijgen. Het lichaam van Platero wordt vandaag op gehaald. Wij moeten het zelf naar boven op de heuvel naast het pad leggen, verder kan de vrachtwagen niet komen. Het is een beren werk waar ik lichtelijk niet goed van wordt. Met z`n drieën sleuren we het al ruikende lichaam uit de stal en dan met behulp van de katrol tot in de trailer. Luc en Marleen doen boven op de heuvel de rest, ik ben er niet rouwig om dat ik niet meer hoef te helpen. Platero was niet de ezel waarvan we denken dat een van de andere ezels afscheid zou willen nemen, hij ging zo helemaal zijn eigen gang, het liefst ver weg van alle anderen. We hebben er wel aan gedacht, maar verder niets gedaan, we hopen maar dat het goed zo is. Ik ga stro naar binnen brengen en daarna kraak ik noten. Noten eten we hier met de vleet, vooral bij het ontbijt. Iedere dag kookt er iemand poridge , van water met havermout, een beetje sojamelk, rozijnen, een banaan, biergist, een snufje zout , wat suiker, gember en kaneel, Luc weet ook al hoe het moet. Aan tafel wordt deze pap nog aangevuld met noten, gedroogde vruchten, zaden, kokos, creusli, cornflakes en honing, zo hoog als iedereen het torentje op zijn bord zelf bouwen wil. Niet alleen het ontbijt is een feest, ook de andere maaltijden doen er niet voor onder, ze zijn een carrousel van smaak en kleur. Marleen is op dit moment meestal degene die kookt. Zodra de regen ophoudt, mogen de ezels naar buiten, Lola is nog steeds hengstig. Terwijl Sammy en Hector om harentwille verwikkeld zijn in een hevig gevecht, draait zij haar achterste naar Choco toe, zodat hij er met de buit vandoor kan gaan. Luc maakt van vogelgaas en plankjes een zeefbak om de alfalfa te zeven. Acht van de twintig ezels hebben een gebit dat niet meer deugt, ze kunnen de stugge stelen van de alfalfa niet meer kauwen, dus krijgen zij alleen de zachte blaadjes.


Donderdag 23 december

Asturia staat er net als Gallicia om bekend dat het er heel vaak regent, niet voor niets is het hier zo groen. Vandaag is het hondenweer, zelfs Jolly de Boarder Collie mag vandaag samen met Aisha binnenshuis vertoeven. De ezels staan de hele dag op stal. De twee grote honden, Lady en Arvo hoeven ook niet zo nodig naar buiten. Lady is een geslagen hond die als pleeghond hier binnen kwam. Toen Marleen zag hoe bang hij was voor iedereen die omwille van hem kwam kijken, besloot ze hem te houden. Het duurt een week voor ze zich voorzichtig door een nieuweling laat aaien. Arvo de grootste van het stel is alleen maar bang voor mannen, voor zover het geen jagers zijn. Heel toegewijd heeft hij zich tot taak gesteld, alle jagers en hun honden van zijn terrein te weren. Tot grote ergernis van de betreffende jagers kan hij dat met gemak hele dagen volhouden als hij de kans heeft gezien om zich van zijn leiband los te rukken. Als er jagers zijn, komt hij echt niet meer terug. Hopelijk wagen die het niet, om zich op hem te wreken met een schot.


Vrijdag 24 december

Het regent nog een beetje, na het ontbijt kunnen de ezels toch naar buiten, ze zijn als door het dolle heen. Choco en Hector spelen met elkaar of hun leven er van af hangt. Onze jongens zijn hier erg gelukkig, dat is duidelijk. Hector heb ik in drie jaar tijd nog nooit voluit horen balken, hij was altijd een stotterend sopraantje. Dat is nu verleden tijd, zijn volborstige balk doet nu de omringende heuvels galmen. Het zestal van stal twee gaat vaak samen op pad, dan zien we hen ergens in de verte tegen een bosrand staan, of langs de beek naar de Cabana lopen. Niemand die iets van hen wil, niemand die iets van hen vraagt, ze hoeven zich alleen af en toe te laten borstelen. De ezels van stal twee en drie ken ik ondertussen allemaal, ook in de verte zie ik, welke ezel wie is. Met stal een is het een ander verhaal, daar staan de oudjes en de gebrekkigen met twaalven bij elkaar, sommigen lijken wat mij betreft nog erg op elkaar. Kees ken ik ondertussen wel, dat is die kleine rekel, met lange haren enkel op zijn flanken, die de poort constant in de gaten houdt. De meest in het oog springende ezel is Juliette, als je haar ziet, schrik je, omdat ze er bijna niet meer als een ezel uitziet. Ze ziet er meer uit als een robot op vier benen, ze zou zo mee kunnen spelen in Science fiction film. Ze is lichtgrijs van kleur, daar is niets mis mee, het is haar lichaamsbouw waar geen ene mallemoer meer van klopt. Juliette heeft in haar leven zulke zware lasten de bergen op moeten dragen dat haar lichaam uit verband is en haar ledematen niet meer op hun plek staan. Haar rug is zwaar doorgebogen en haar benen staan niet onder, maar naast haar lijf. Ze loopt met horten en stoten, met moeite krijgt ze nog haar ene been voor het andere. Als ze te snel loopt raakt ze met haar knieën in de knoop. Maar wie denkt dat Juliette zielig is, die heeft het helemaal mis, ze laat zich door geen enkele ezel opzij zetten, laat niemand aan haar voerbak komen en zo nodig gaan ook haar achterbenen nog de hoogte in om een belager af te weren. Juliette heeft de uitstraling van een koningin, ze heeft majesteit. Mij doet ze denken aan een oude Russische balletdanseres, haar lichaam afgepeigerd tot op het bot, met de verbetenheid op haar gezicht van iemand die weet wat lijden is. Ze is ook de eerste die onze gereedschapskist, met de onwrikbaarheid van een meesteres controleert op onoorbare elementen. Genoeg ezels voor vandaag, Luc en ik gaan naar de Aria Recreatieve om er alle waterflessen weer te vullen. De temperatuur valt mee vandaag, mijn natte vingers vriezen er nog net niet af. Morgen is het kerstmis, Marleen heeft Bob uitgenodigd om te komen eten. Op haar verzoek maken we allemaal een Tapas gerecht naar eigen keuze klaar voor het kerstdiner, veganistisch wellis waar. Ik maak het mijne al vandaag,een couscoussalade, simpeler kan het niet. Ergens in de afgelopen jaren heb ik een broertje dood gekregen, aan het gasfornuis! al heb ik geen idee wie de gulle gever is geweest. Luc en ik gaan naar Cangas de Onis om naar Nederland en Belgie te bellen, daar ligt nu, een flink pak sneeuw. Ik vind mijn hele familie bij mijn zus Marianne thuis, ze vieren kerstavond met elkaar. Ik ben blij hen allemaal te horen en ook blij dat ik er niet bij ben deze keer, ook al hou ik veel van hen. Het kerstfeest is voor ons eens helemaal anders, geen kerstversiering en geen winkels, geen lichtje heb ik zien branden geen kerstlied heb ik deze week gehoord. Welgeteld twee kerstbomen met rode ballen zag ik ergens buiten staan . Marleen bakt strakjes kerstbrood en Luc maakt voor het slapengaan ook zijn Tapas gerecht voor morgen klaar, ‘champignons in rode wijn’.


Zaterdag 25 december

De ezels hebben er geen notie van, dat er zich tweeduizend en tien jaar geleden iets belangrijks heeft afgespeeld bij een van hun voorvaderen in de stal. Het enige wat er nu in hun hoofd omgaat is de snelheid waarmee wij hen de Alfalfa geven. Kerst of geen kerst, we zijn op tijd paraat. Maar dank zij kerst eten wij kerstbrood bij het bordje pap. Markus en Anke komen op bezoek, een Duits koppel dat lang in Nederland heeft gewoond en nu hier al meer dan twintig jaar. Anke heeft heerlijke koekjes gebakken. Bob brengt behalve zijn Tapas schotel van gebakken rijstballetjes, voor ieder van ons een klein, mooi ingepakt cadeautje mee. Luc krijgt een kurkentrekker, ik wierook, Nadine een doosje met weed dat Bob met zijn zeventig jaren nog altijd zelf kweekt en Marleen krijgt een kompas. Ook heeft hij van die gekke rode Kerstman mutsen meegebracht, we willen ze niet dragen het is veel te warm We gaan wandelen, Luc neemt Choco en Hector mee, Bob zijn eigenste Joanna en ik kijk of Lynney het gezellig vindt om met ons mee te gaan. Ze loopt al vlug op kop, met haar geverfde lippen, we genieten samen volop van de zon. Een maal terug aan huis molt Choco de houten poort, hij heeft de andere ezels gemist en wil sneller bij hen zijn dan wij de poort kunnen openen. Het is een houten onding, al honderd keer gerepareerd, je moet met twee personen zijn om het loei zware ding open te kunnen schuiven, vandaar dat het nog al eens vergeten wordt. Er is een ijzeren poort besteld, dat op Spaanse wijze ,veel vroeger nog dan gisteren klaar zou zijn en waarschijnlijk pas veel later dan morgen geleverd zal worden. Het aperitief kunnen we buiten in de zon drinken, het kerstmenu is heerlijk, zonder vlees, zonder gevogelte of vis, zonder melk, kaas of eieren. Als we slapen gaan, kijken we nog even terug op een kerstdag zonder lichtjes zonder ballen, zonder een enkele versiering, met onze oudste kleren aan, Heerlijk!!.


Zondag 26 december

Wat is er met Joanna? Ze balk al om kwart over zeven, normaal doet ze dat pas om tien voor acht. Het is wonderlijk, dat van al die ezels zich nooit een enkeling laat horen , tot Joanne de nacht lang genoeg gevonden heeft. Na het balken gaat ze naar de schuifdeur, die duwt ze bijgestaan door Anes met haar hoofd naar voren, en laat hem dan met een luide knal weer op zijn plek tegen het kozijn knallen. Dit kabaal gaat zo door tot wij met de Alfalfa komen. Buiten is de lucht zo helder, dat de besneeuwde bergtoppen scherp afgetekend in de felle zon op ons neer lijken te kijken, het is adembenemend mooi. Tweede kerstdag is geen feestdag hier in Spanje, maar Bob is blijven slapen. Hij en Luc zitten vol verhalen, waarmee,ze ons lang aan de ontbijttafel gekluisterd houden. Terwijl Luc en Nadine de stallen schoon gaan maken, gaan Marleen en ik met de paarden aan de slag. De hoeven van Mara zullen binnenkort voor de eerste keer bekapt moeten worden. Mara is nog jong en heeft nog nooit een voet gegeven, ik heb aangeboden om haar dat met de klicker aan te leren, maar eerst moet ze begrijpen hoe de klicker werkt. Ik leer haar om met haar neus een emmer aan te tikken, ze snapt heel vlug dat een ‘klik’ een paar paardenbrokjes oplevert . Gaspacho, het lieve gemoedelijke muildier staat gefascineerd te kijken , ook hem leer ik om de emmer aan te tikken, hij is wat traag, maar begrijpt ook snel waar het allemaal om draait. Kary het oudste en het grootste paard kijkt van op een afstand toe, iedere toenaderingspoging van onze kant, beantwoordt zij met van ons weg te lopen. Ze is vroeger een renpaard geweest, toen ze te oud werd heeft men haar weggedaan en via een omweg is ze bij Marleen terecht gekomen. Waarom ze nu zo schuw is, is iedereen een raadsel. We proberen haar zo ver te krijgen, dat ze een wortel uit onze hand wil nemen. Als ze tenslotte aarzelend zwicht voor de verleiding, laten we haar meteen met rust. Verbaasd zie ik me zelf met twee paarden en een muildier aan de slag, met de allure of ik te midden van paarden geboren ben, terwijl niets minder waar kan zijn dan dat. Het vervult me met een enorm geluksgevoel, waar zou mijn angst gebleven zijn? Mijn voorzichtigheid heb ik gelukkig wel behouden. Choco en Hector zijn minder gelukkig, ze staan bij de draad te kijken, het klickeren draaide immers altijd om hen. Vandaag heb ik daar geen tijd meer voor, we gaan met z`n allen naar de honden, door de kerst zijn we een dag later dan normaal. De honden trekken weer van jewelste, niemand die hen dat al te kwalijk neemt al proberen we het hen wel af te leren. Ik denk aan al die honden, die in Frankrijk aan de ketting liggen en daar nooit of te nimmer van ze lang zullen ze leven van los worden gemaakt.


Maandag 27 december

Het heeft flink gevroren vannacht, alle waterleidingen zitten dichtgevroren. Omdat het hier zelden vriest en nooit zo lang, liggen de plastic waterbuizen boven de grond. Het is dan ook niet gek, dat de hele zaak bij de minste vorst bevriest. Nou, dan doen we maar even zonder, de ezels kunnen daar wel tegen en de afwas kan ook wachten. Na een paar uur zonneschijn is het water weer vloeibaar en beschikbaar. Ergens tussen de leidingen is een zandfilter aangesloten, als Luc die controleert blijkt hij helemaal verstopt te zijn met zand. Het schoonmaken gaat van een leien dakje, maar dan het water weer aan het stromen krijgen en de leidingen weer gevuld, dat is even spannend. Het is al een uur donker als Luc het probleem heeft opgelost.


Dinsdag 28 december

Het is heerlijk zacht buiten, er hangt een dik wolkendek boven en tussen de bergen, de kou is al weer verleden tijd. De hoefsmid is er, dit keer zijn ook Choco en Hector aan de beurt. Choco laat zich goed bekappen, maar Hector heeft nog steeds de herinnering aan het hoefabces in zijn hoofd. Zodra zijn voorbenen door een smid worden opgetild begint hij hevig te protesteren. Met vieren houden we hem in bedwang en dan is het nog hard werken. Norbert`s hoef doet het ondertussen goed, hij mankt niet méér dan hij voor het hoefabces al deed, hij is immers chronische hoefbevangen. Norbert is een van de grootste ezels in stal een, hij is lichtgrijs, maar net iets donkerder dan Flora. Flora is een statige dame, komt `s avonds vaak als laatste terug naar de stal. Ze houdt helemaal niet van geknuffeld worden, dus knuffelen we haar niet meer dan voor een goede verstandhouding nodig is. Jara is een grote, bijna zwarte ezel en een spook, ze wil stal een nog wel eens terroriseren, graait als ze de kans krijgt, bij iedereen het eten weg. In dat grote lijf van haar zit maar een heel klein hartje waar het de dierenarts aangaat. Die ziet ze net als Hector liever gaan dan komen. We drinken buiten koffie, het is zo warm dat we met gemak in badpak zouden kunnen lopen, maar in plaats van lopen, gaan we weer aan het werk. Alle vrijwilligers werken `s ochtends tot de maaltijd van twee uur. Iedereen kiest uit al het werk dat ligt te wachten, wat hij of zij graag doet of bedenkt zelf iets dat gedaan zou moeten worden. Luc en ik zijn al begonnen met het verstevigen van de omheining en het ruimen van puin rondom het huis, het verzagen van afvalhout tot brandhout en het bedenken van een manier om de Cabana vochtvrij te krijgen. Nu zie ik ook al een paar dagen met lede ogen aan dat alle touwen en riemen waarmee de ezels `s avonds even vastgebonden staan, overdag op de grond liggen in de mest. Samen met Luc bedenk ik een systeem van riemen aan touwen aan haken en ogen in de muur, waaraan alles na gebruik netjes naast de voerbakken kan worden opgehangen. Ik zal er een paar weken aan werken, maar als dan alles af is, mag het resultaat ook gezien worden. Voor het uitmesten van de potstallen moeten we wachten op vijf dagen droog weer, dan pas kan de mest weg worden gereden, nu zou de jeep zich nog vast rijden in de natte grond. Dan wordt er hulp van vrienden gevraagd, zodat we de klus met vereende krachten kunnen klaren. Gaspacho is ook bij de hoefsmid geweest en hoewel hij het allemaal goed heeft laat gebeuren is hij nu toch te veel van slag om iets van het klickeren terecht te brengen. Mara daar en tegen begrijpt al wat de bedoeling is en Kary eet voor het eerst een paar stukjes appel uit mijn hand. Dat ze er daarna weer vlug van door gaat is niet erg.


Woensdag 29 december

Een filmploeg van de Asturiaanse t.v. heeft zich aangekondigd, ze zijn er al vroeg, Marleen loopt met hen naar de weide voor het interview, ik kan het vanuit het huis in de verte zien. Te midden van de ezels wordt er gefilmd en gepraat. De uitzending richt zich vooral op wat er allemaal bij komt kijken als mensen een ezel willen adopteren, ook een dierenarts is er bij gehaald. Voor mij is het een teken dat de diervriendelijkheid in Spanje begint te groeien, al is het nog heel pril. Juliette wordt natuurlijk het meest gefilmd, om dat je aan haar lijf het beste kunt zien waar dier onvriendelijkheid toe leidt. Naast Juliette is er Joep, een kleine lieve bruine ezel. Zijn hoefjes werden door zijn eigenaars nooit bekapt. Arme joep loopt nu op zijn voorste benen, als wij zouden doen als we op de binnenkant van onze polsen zouden lopen, met de handpalmen voor ons uit. Toch weet hij zich goed te redden, hij loopt heel wat meters af voor een knuffel of wat aandacht en als we aan het werken zijn, houdt hij bij ons de wacht. Iemand die hem niet kent denkt meteen dat men hem zou moeten laten inslapen, maar de levenslust van Joep is ongekend. Grietje heeft waarschijnlijk haar hele leven in een tredmolen gestaan, ze heeft een diepe deuk in haar achterlijf. Ze heeft niet graag dat je haar op die plek aanraakt, het herinnert haar aan de pijn die ze heeft gehad. Ze werd doorverkocht aan een ouder echtpaar, dat graag een ezel wilde voor hun kleinkinderen. Grietje bleek echter veel te oud en veel te kreupel om nog te kunnen spelen, zo kwam ze bij Marleen. Jip is de oudste van het hele stel, hij is een echte Opa, met hele stramme benen. Zijn lichtbruine vacht met lange haren, doet hem er uit zien als een met mos begroeide oude boom. Je vind hem vaak samen met Hannah liggend in het stro, of buiten in de zon. Nico is de ezel met de krulletjes, die `s avonds nooit hoeft worden vastgezet, hij vergrijpt zich nooit aan de voerbak van een ander. Dan is er nog als laatste, Platero nummero een, Platero numero twee is de degene die gestorven is. Deze Platero is een bescheiden oud baasje, dat zo af en toe nog een jong blaadje lust. Nu ken ik alle ezels en hun plaatsen in de stal. Van de oude en gebrekkige ezels zal er geen ter adoptie gegeven worden al zijn ze wel allemaal financieel te adopteren. Voor de anderen hoopt Marleen een adres te vinden, waar men goed voor hen wil zorgen. In de korte tijd dat wij hier nu verblijven, heb ik me al erg aan alle dieren gehecht. Ik zou er niet graag een van zien vertrekken. Voor Marleen moet het helemaal een opgave zijn om hen ter adoptie af te willen geven. Dat zal dat ook met zorg gebeuren, niet op iedere vraag zal worden ingegaan. Laatst belde er een mevrouw, of ze van ezel zou kunnen ruilen, de hare gebruikt ze als grasmachine, maar ze kan hem niet de baas. Over zo`n vraag wordt heel goed nagedacht, Marleen vraagt daarvoor naar de mening van allemaal. Waar is de ezel van die mevrouw het beste mee geholpen?


Donderdag 30 december

Merlijn is jarig vandaag.

Luc en Nadine rijden met de jeep en de aanhanger door de ezelwei om het snoeihout van de appelbomen te verzamelen voor een oudejaarsvuur morgenavond, maar ze komen niet ver. Lynney gaat pontificaal voor de auto staan. Als Luc haar weg duwt en vlug weg rijdt, rent zij als een speer achter de auto aan om nog voor Luc en Nadine uit kunnen stappen weer voor hun neus te staan. Het is een prachtig komisch tafereel dat zich om de vijftig meter herhaalt. Ze heeft in haar jonge jaren, die nog niet zo erg ver achter haar liggen een karretje getrokken, blijkbaar heeft ze dat toen graag gedaan. Gaspacho breekt door het stevige hek links van het erf heen terwijl ik met Mara aan het klickeren ben. Blijkbaar vindt hij het zo leuk, dat hij erbij wil zijn. Het hek is nog helemaal heel, hij heeft de balk waar het hek aan bevestigd was met pluggen en al uit de muur geduwd. De muur is afgebrokkeld en blijkt hol te zijn, Luc moet iets anders verzinnen want zonder hek kunnen we niet, dan staan in een mum van tijd alle ezels voor de deur. Voor dat ik ga helpen met het hek, klicker ik nog even met Choco en Hector, ze staan daar maar om aandacht te vragen. Alles wat ik ze geleerd heb werken ze feilloos achter elkaar af, het gaat wat te snel vinden ze , het is ook niet niets, dat ze ons nu met zoveel dieren moeten delen.


Vrijdag 31 december

Als Luc en Ik na gedane arbeid, lui in de zon gaan liggen lezen, bakt Marleen appelbeignets. Op deze oudejaarsavond, schrijf ik eens een keertje niet, al is er niemand die een gezelschapsspel wil spelen. Luc maakt het kampvuur aan en Marleen maakt warme wijn. We hebben het druk met het vuur want de takken zijn allemaal nat. We hebben geen idee wanneer het precies twaalf uur is, al onze uurwerken zeggen iets anders. Vanuit een dorpje in een ander dal, bereiken ons welgeteld zes knallen, zes rotjes is alles wat er wordt afgevuurd. Behalve het knetteren van het vuur is het rondom ons stil, zelfs de champagne kurk zegt alleen maar zachtjes 'plof'. Wij wensen elkaar 'Feliz Año'